İnternet ve Hekim İnternette Kaynak Sayfalar: Medical Matrix
Abdurrahman KADAYIFÇI
Internet and the Doctor: Resource Sites: Medical Matrix
Key Words: Internet, resource sites
Anahtar Kelimeler: İnternet, kaynak sayfalar
İnternet ve hekim köşemizin bu ayki bölümünde branşı ve uğraşı alanı ne olursa olsun tüm hekim arkadaşlarımızın yararlanacağını düşündüğümüz bir web sayfasının tanıtımı yapılmaktadır. Bu sayfa hem kendi içeriğinin genişliği, hem de diğer kapsamlı tıbbi web sayfalarına bağlantı sağlamasıyla internette yararlanabileceğimiz ve ''sık kullanılanlar'' köşemize tereddütsüz ekleyebileceğimiz bir sayfadır.
Medical matrix "Medical Matrix L.L. Company" tarafından hazırlanan tıbbi bir internet kaynak rehberidir. Bu rehbere tarayıcı (browser) programımızın adres satırına 'www.medmatrix.org' komutunu yazarak kolayca ulaşabiliriz. Medmatrix'e ilk defa girildiğinde bir form doldurularak user surname (kullanıcı soyismi) ve password (şifre) belirlenmesi gerekir (Şekil 1). Daha sonra bu isim ve şifre girilerek ücretsiz olarak Medmatrix'in tüm sayfalarından yararlanmak mümkündür. Bu arada kayıt esnasında belirtildiği takdirde Medmatrix ile ilgili gelişmeler ve haberler listserve hizmetiyle e-mail adresinize düzenli olarak gönderilmektedir.
Medmatrix'in tüm anamenü ve altmenü sayfalarında Medmatrix'deki bilgilere daha kolay ulaşılmasını sağlayan bir tarama motoru bulunmaktadır (Search Medical Matrix). Bu motora anahtar kelimeler girilerek istenen bir sayfaya veya dökümana daha kısa bir sürede gidilebilir. Medmatrix'de altmenüler iki farklı sistemle organize edilmiştir. Anasayfanın üst bölümünde oluşturulmuş 9 altmenü başlığı ile Medmatrix içeriğinin önemli bir kısmına ulaşmak mümkündür (Şekil 2). Bunlardan "Medline" menüsünden medline veri tabanına ulaşım sağlayan yaklaşık 15 farklı web sitesine (Pubmed, Infotrieve, Internet grateful, Avicenna, Healthgate, Knowledge, Medscape, Dubmed, Ovid gibi) ulaşmak ve bunların temel özelliklerini ve farklılıklarını öğrenmek mümkündür. Örneğin BioMedNet'in diğer sitelerden farklı olarak 1959-1965 yılları arasındaki dergilerin konu başlıklarına da ulaşmayı sağladığını burada görebiliriz.
''Journals'' menüsünden internette tam-makale (full-text) olarak bulunan bazı dergilere, medikal yayın şirketlerine ve tam-makale dergilere bağlantı sağlayan sunuculara ulaşmak mümkündür. ''Textbooks'' menüsü ''Emergency Medicine'', ''Outlines in Clinical Medicine'', ''Diagnostic Procedures Handbook'', ''Merck Manual'' serisi, ''Dynamed'', ''Online Medical Dictionary'' gibi yaklaşık 40 adet, çoğu ücretsiz kaynak kitaba bağlantı sağlamaktadır. "News" menüsünden ''Günün Haberleri'' başlığı altında hem dünyanın en önemli basın-yayın kuruluşları, hem de çok sayıdaki tıbbı kuruluş ve şirket tarafından yayınlanan medikal haberlere ulaşmak ve böylece tıp dünyasındaki çeşitli olayları ve gelişmeleri yakından izlemek mümkündür. ''Rx Assist'' ise yaklaşık 20 farklı farmakoloji ve ilaç rehberi sitesine bağlantı sağlamaktadır. Buradaki sitelerden özellikle ilaç endikasyonları, yan etkileri ve kullanım alanları ile ilgili çok kapsamlı monograflara ulaşmak mümkündür. Örneğin ''MDConsult Mosby GenRx Drug Database'' ile 45.000'den fazla ilacı içeren bir veritabanını taramak mümkündür. ''Top 200 prescriptions'' ile ABD'de en çok reçete edilen 200 ilaç ve bunlarla ilgili ayrıntılı farmakolojik bilgiler alınabilir. Rx Assist ile bağlanılan bu kaynak sayfaların hemen tamamı ücretsizdir.
CME (Continuous Medical Education) menüsünde ise hem on-line olarak çeşitli Sürekli Tıp Eğitimi toplantılarına katılmak, hem de binlerce CME eğitim dosyalarından yararlanmak mümkündür. Bu toplantıların çoğu sertifika ve CME kredisi vermektedir ve bir kısmına ücretsiz, bazı sitelere ise düşük bir ücret karşılığı girilmektedir.
''Stat Search'' ise daha fazla özelleştirilmiş bir tarama sayfasıdır (Şekil 3). Burada ilaçlar, tıbbi haberler, kaynak kitap ve internet taraması başlıkları altında üç adet önemli ve kapsamlı web sitesi taraması yapılabilmektedir. Örneğin Internet Search bölümünde Altavista, Infotrieve ve Yahoo gibi en kapsamlı üç tarama motorundan yararlanmak, Med News bölümünde New York Times'ın son 3 yıllık tıbbi haberlerini okuyabilmek mümkündür.
''Patient Education'' ise tüm insanlara, özellikle de hastalara yönelik internette bulunan bellibaşlı kaynak sayfaları toplamıştır. İnternet üzerinden insanların sağlık ve hastalıklar konusunda bilgilendirilmesi şüphesiz internetin en çok ilgi toplayan kullanım alanlarından birisidir. Bunun belli bir noktaya kadar yararlı olacağı şüphesizdir, ancak son zamanlarda çeşitli şirket ve kuruluşlar tarafından bunun internet üzerinden muayene ve tedavi hizmeti vermeye kadar götürülmüş olması tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Medmatrix'in en ilginç köşelerinden birisi ise ''Symposia via Real Audio'' ile çeşitli tıbbi toplantı ve seminerlere on-line olarak ulaşmayı sağlamasıdır (Şekil 4). Bu toplantıların sesleri daha sonrada bu sitelere girilerek dinlenebilir. Ayrıca ne zaman istenirse toplantı konularının metnine ve slaytlarına ulaşmak mümkündür.
Medmatrix'in daha ayrıntılı olarak alt menüleri ise ikinci bir düzenleme ile çeşitli gruplara ayrılarak ana sayfanın alt bölümlerinde düzenlenmiştir. ''Specialites'' alt menüsünde 60 farklı branşta 2397 ana web sayfasına bağlantı sağlanmıştır. Buradan seçilen branşla ilgili taramalar, haberler, tam makele dergiler, özetler, kaynak kitaplar, majör siteler, pratik rehber öneriler, eğitim dosyaları ve forumlara bağlantı sağlamak mümkündür (Şekil 5). ''Diseases'' bölümünde ise 17 temel branşta 422 hastalığa ait web sayfalarına ulaşım sağlanmaktadır. Örneğin kardiyoloji menüsünden, tromboemboli bölümüne girmek ve burada warfarin tedavisindeki rehber önerilere ulaşmak 20-30 sn. içerisinde mümkün olmaktadır. Yine ''Clinical Practice'', ''Literature'', ''Education'', ''Healthcare and Professionals'', ''Medical Computing'', ''Internet and Technology'' ve ''Medical Marketplace'' başlıkları altında toplanmış binlerce çok farklı özellikleri olan kaynaklardan yararlanmak mümkündür. Örneğin ''Medical Internet Guides''dan girilerek ''Internet Guide for the Health Professional'' isimli oldukça kapsamlı bir internet kitabının tamamı kendi bilgisayarımıza yüklenebilir.
Sonuç olarak Medmatrix branşı ve ilgi alanı ne olursa olsun tüm hekimlere internetten ulaşabilecekleri medikal kaynakların önemli bir kısmına giriş sağlayan ve oldukça iyi organize edilmiş çok kapsamlı bir bağlantı sayfasıdır. Bu sayfalar ile ilgili kısa tanıtım bilgilerin verilmesi Medmatrix'e diğer bağlantı sayfalarına göre önemli bir avantaj kazandırmakta ve aradığımız bilgiyi içermeyen sayfalara boş yere girmemizi ve zaman kaybımızı kısmen engellemektedir. Ayrıca bu sayfaların kalitesi ve kapsamı hakkında verilen yıldızlarla okuyucuya ışık tutulmaktadır. Şüphesiz Medical Matrix'in özellikleri burada anlatılanlar ile sınırlı değildir. Bu sayfayı ziyaret eden hekim arkadaşlar mutlaka yararlanacakları bilgiler bulacak ve bu sayfayı bir kaynak sayfa olarak kullanabileceklerdir.
KAYNAKLAR
YAZIŞMA ADRESİ:
Doç. Dr. Abdurrahman KADAYIFÇI
Dumlupınar Cad. 31/7
06340 Cebeci, ANKARA
e-mail: abka@usa.net