Medikal Perspektif
Bilimsel Makalelerde “Sonuçlar” Bölümünün Yazılması
"Sonuçlar" bölümü "neler bulundu?" sorusuna cevap vermelidir. "Sonuçlar" bölümü uzun emekler vererek bitirdiğiniz araştırmanızın verilerini bilim dünyasına açıkladığınız bölümdür. Makalenin başındaki "Giriş" ve "Gereçler ve Yöntem" bölümleri sonuçları neden ve nasıl elde ettiğinizi açıklamak için tasarlanmıştır. Sonraki "Tartışma" bölümü de bütün bu bulguların ne anlama geldiğini açıklamak içindir. Araştırma "Sonuçlar" bölümü yeterliyse bir değer taşır. Bulunan sonuçlar fazla ayrıntı ve karmaşıklığa yer vermeden kısa ve anlaşılır bir şekilde sunulmalıdır. Gereksiz süslemelerden kaçınılmalı, veriler okuyucuyu sıkmadan mümkün olan en açık ve okunabilir biçimde verilmelidir.
Yazarlar seçici olmalıdır. Araştırmada bulunan sonuçları desteklemek için hangi verilerin ne kadarının sunulacağına karar verilmelidir. Çalışmada ulaşılan, ancak hipotez ile ilgisi olmayan bütün verilerin sunulmasına gerek yoktur. Fazla ayrıntılı, her denekten elde edilen verilerin tek tek sunulması yerine özet verilerin derli toplu sunulması tercih edilmelidir.
Sıralamada en önemli bulgular önce sunulmalı, sonra kalan bulgular yazarın hipotezine uygun bir şekilde önem sırasına göre sıralanmalıdır. "Gereçler ve Yöntem" bölümünde alt başlıklar kullanılmış ise sonuçlar da bunlara uygun bir sıralama ile sunulmalıdır. Örneklem büyüklüğü, incelenen denek ve kontrollerin demografik ve klinik özellikleri, deneklerin çalışmaya alınma tarihleri, araştırmadan çıkarılan deneklerin sayısı ve çalışma dışı bırakılma nedenleri bildirilmelidir. Çalışma grubundaki araştırma etkilerinin kesin p değerleri verilerek karşılaştırılmasını, uygun tanımsal istatistikleri, çalışmada karşılaşılan istenmeyen durumları da belirtmek gereklidir.
Özellikle klinik araştırmalarda, planlandığı gibi yürümeyen durumlar olabilir. Çalışma yapılırken karşılaşılan güçlüklerden bahsedilmesi olumlu puanlar getirecektir. Elde edilen bulguların araştırmanın hipotezini yanıtlamaya yeterli olup olmadığını değerlendirebilmek için, okuyucu araştırma tasarımı ile gerçekteki yürütülüşü arasındaki uyumu bilmelidir. Daha önceden öngörülen sayıda denek incelenebilmiş midir? Araştırma ve kontrol grupları randomizasyonunda yeterince benzerlik sağlanmış mıdır?
Görsel zenginlik katmak amacıyla araştırmayı destekleyecek tablo ve şekillere yer verilmelidir. Bulguları gösteren tablo, grafik ve şekiller yerleştirilerek araştırmanın anlaşılır ve okuyucuya daha iyi hitap edecek bir hale getirilmesi gereklidir. Uzun ve gereksiz karışık cümlelerden kaçınılmalı, tablolarda sunulan veriler metinde tekrar edilmemelidir. Okuyucuların çoğunluğu tablolara ve şekillere bakarak araştırma hakkında bilgi sahibi olmayı ve sonra gerekirse makalenin tamamını okumayı tercih ederler. Bu nedenle tablo alt başlıkları kendini ifade edebilecek ve metnin tamamının okunmasına gerek kalmadan anlaşılabilecek açıklıkta yazılmalıdır. Düzenlenmesi planlanan tablolar araştırma devam ederken tasarlanmalı ve araştırma sonunda metin yazılırken bir anlatım kolaylığı sağlanmalıdır. Tablolar yeteri kadar veri içermelidir. Sadece birkaç sütun bilgi içeren tablolar yerine, verilerin metin içinde sunulması daha uygun bir yoldur. Tabloda sunulan bulgular rakamdan daha çok kelimelerden oluşuyorsa, tablo yapmak yerine metinde bahsetmek daha uygun olacaktır.
"Sonuçlar" bölümünün sonunda şu sorulara yeterince doyurucu cevaplar verilebilmiş olunmalıdır:
1. Veriler yeterince anlaşılabilecek kadar açık mı?
2. Sonuçların sunumu "Gereçler ve Yöntem" bölümündeki tasarıma uygun mu?
3. Verilerin sunum şekli okuyucuların ilgisini uyandırıyor mu?
4. Bulgular hipotez ile uyumlu mu?
*Day RE (çeviri, Altay GA). Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır? 2. baskı. Ankara, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Yayınları, 1996’dan derlenmiştir.